Trường mầm non là trường học đầu tiên trong đời của bé. Những cảm giác về trường học, về cô giáo, về bạn bè trong gia đoạn này rất quan trọng vì đó là ấn tượng ban đầu nên rất sâu sắc.
Có thể nói, đây là lần đầu tiên trong đời con phải xa bố mẹ, bước vào một môi trường hoàn toàn mới mẻ, gặp gỡ những người hoàn toàn xa lạ mà không có bố mẹ hay người thân nào ở bên. Để con đỡ bỡ ngỡ, bớt hoang mang, sợ hãi, bố mẹ nên có sự chuẩn bị tâm lý thật tốt cho con. Bố mẹ chuẩn bị tốt chừng nào thì con sẽ nhanh thích nghi với môi trường mới chừng đó. Có nhiều bé đi học lâu rồi nhưng sáng nào đến lớp cũng khóc, cũng bám bố mẹ. Có bạn 4 tuổi rất cao lớn nhưng mẹ vừa đưa đến trường là cắp ba lô chạy ngược trở lại vừa chạy vừa khóc rất đáng thương.Có bạn không chịu vào lớp bị bố lôi xềnh xệch vào trường vừa quát vừa đánh.Tại sao lại như vậy ? Có rất nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khiến bé cảm thấy sợ hãi khi đến trường.
Phần 1: Nguyên nhân chủ quan về phía gia đình:
Trẻ em như một tờ giấy trắng, con vốn không biết sợ hãi bất cứ điều gì, con gì, cái gì. Con trẻ trở nên nhút nhát, sợ hãi là do cách giáo dục của cha mẹ. Nhiều bố mẹ rất hay dọa nạt con, chọn một vài người có tướng thật dữ, có giọng thật to để quát nạt cho con sợ, cho con nín khóc hay ép con ăn, dỗ cho con ngủ. Miếng ăn vào mồm kèm theo một lời dọa nạt, giục dã (con ăn nhanh lên, nuốt chưa, há mồm ra mẹ xem nào…) hay một cái roi để bên cạnh thì có còn ngon được không, con nuốt có trôi được không? Một giấc ngủ đến với trẻ trong nước mắt, sự sợ hãi thì con có thể có những giấc mơ đẹp không hay là những cơn ác mộng, những cái giật mình lúc nửa đêm?Khi con muốn ra ngoài chơi, bố mẹ lại dọa ma, dọa ông ba bị, ngáo ộp, chú công an hay mẹ mìn chuyên bắt cóc trẻ con đang ở ngoài đó… Bố mẹ khiến con trẻ phải yên lặng, phục tùng trong nỗi sợ hãi và căm ghét người khác, khiến con trở nên nhút nhát, cứ thấy người lạ là sợ. Với con chỉ có ở bên bố mẹ, trong nhà mình con mới thấy tự tin và thoải mái. Bố mẹ muốn con chơi vui, biết chia sẻ với bạn nhưng lại hay dọa con như: nếu con không ăn nhanh thì bạn nọ, bạn kia sẽ ăn mất, nếu con không cất gọn đồ chơi vào thì bạn A, bạn B sẽ lấy mất. Bố mẹ luôn tạo cho con cảm giác mất mát nên con có xu hướng muốn giữ cho riêng mình. Như vậy, con có sẵn sàng chia sẻ với mọi người được không?
Nhiều bố mẹ hay lừa con. Muốn nhờ ai đó trông con cho mình đi việc nọ việc kia nhưng lại không nói thật với con, thuyết phục con mà lừa con, chờ cho con mải xem, mải chơi cái gì rồi trốn đi. Khi con quay lại chẳng thấy bố mẹ đâu mà chỉ có người lạ khiến con trở nên hoảng loạn, sợ hãi và khóc. Tệ hơn nữa là nhiều hàng xóm, bà con còn lừa trẻ bằng cách nói với trẻ rằng “bố mẹ cháu đi luôn rồi, không về đón cháu nữa đâu hoặc bố mẹ gửi cháu cho bác nuôi rồi, ở đây với bác nhé…”. Ôi ác sao mà ác quá! Sao người ta lại có thể làm như vậy với một em bé??? Mọi người nghĩ chỉ là trêu cho bé khóc, khóc tí rồi nín nhưng họ có biết họ đã gây ra sự tổn hại rất lớn trong tâm hồn non nớt của trẻ. Con đã bị tổn thương về mặt tâm lý và nghĩ rằng bố mẹ đã bỏ rơi con, con sẽ mất dần niềm tin vào bố mẹ. Vì vậy, con càng bám bố mẹ hơn.
Bố mẹ muốn con vui vẻ đi học, thay vì kể với con ở trường có gì vui, có gì chơi thì bố mẹ lại mang trường học và cô giáo ra làm hình phạt mỗi khi con làm gì sai. Ví dụ: nhiều bố mẹ dọa con là: Nếu con mà không ngoan là bố mẹ tống con đến lớp. Hoặc nếu con không ăn nhanh mẹ sẽ nhờ cô A, cô B đến xúc cho con, ăn chậm cô phạt nhốt trong nhà vệ sinh… Bố mẹ đang làm méo mó hình ảnh trường học và cô giáo trong tâm trí con. Con cảm thấy trường học thật kinh khủng thì làm sao mà con thích đến trường được.
Có bé bắt đầu đi học hơi muộn (khoảng 3 tuổi trở lên), thời gian ở nhà với ông bà hoặc người giúp việc lâu. Bé đã quen với việc được chiều chuộng, giờ giấc thoải mái, quen đồ ăn ở nhà, có người xúc cho ăn, có nhiều đồ ăn vặt, được xem hoạt hình… khi đi học, phải thay đổi giờ giấc, thói quen, phải tự xúc ăn nên bé chưa cảm thấy sẵn sàng.
Với những nguyên nhân chủ quan về phía gia đình, các bố mẹ nên thay đổi cách dạy con, cách giao tiếp với con.Đừng dọa nạt, đánh mắng con. Hãy chuẩn bị tinh thần thật tốt cho con trước khi con đi học. Với những bé mới bắt đầu đi nhà trẻ, bố mẹ nên có 1 khoảng thời gian làm bước đệm. Bố mẹ đọc sách, truyện vì sao các em bé phải đến trường: ở trường có nhiều bạn, có nhiều đồ chơi đẹp. Cô giáo dạy con hát, dạy con đọc thơ, kể chuyện… Bố mẹ nên cho con đến trường chơi các trò chơi trong sân trường, để con làm quen với môi trường mới, nếu có thể thì xin cô giáo cho con vào lớp 1 lúc để con thăm quan, nhìn ngắm đồ chơi, nhìn các anh/ chị chơi vui với nhau… có như vậy, con sẽ cảm thấy lớp học trở nên gần gũi và thân quen hơn. Sau này đi học, con đỡ có cảm giác lạ lẫm.Bố mẹ nên dần dần thay đổi giờ giấc sinh hoạt (giờ ăn, giờ ngủ) của con cho phù hợp với thời gian biểu ở lớp để con quen dần, rèn cho con thói quen tự xúc ăn.Trước hôm đi học, bố mẹ có thể đưa con đi mua ba lô, khăn mặt, nếu con có một con thú bông cưng nào có thể giúp con yên tâm hơn, bố mẹ cũng có thể cho con mang theo. Bố mẹ nên nói với con về những gì bố mẹ và con sẽ làm vào ngày mai như: con sẽ ăn sáng, ăn xong bố mẹ sẽ đưa con đến lớp. Con sẽ chơi thật vui với các bạn, chiều bố mẹ sẽ đón con về, sẽ cho con chơi các trò chơi trong sân trường. Mặc dù con mới bắt đầu đi học nhưng bố mẹ nên cho con học cả ngày, con sẽ nhanh quen hơn là chỉ học nửa buổi. Vì thông thường, con chỉ khóc lúc mới đến lớp, sau đó con sẽ làm quen với các bạn và chơi đồ chơi. Nếu bố mẹ đón con về lúc nửa buổi thì con chưa đủ thời gian để thích nghi với môi trường mới. Điều quan trọng là bố mẹ nên truyền cho con một thông điệp rằng bố mẹ rất yêu con, bố mẹ tin rằng con là một em bé ngoan, con sẽ đi học ngoan, học vui để bố mẹ yên tâm đi làm kiếm tiền nuôi con, chiều bố mẹ đón con sớm.
Nguyên nhân khách quan từ phía nhà trường, cô giáo và bạn bè:
Nhiều bé đang đi học ngoan bỗng dưng sợ đến lớp. Đi học về thấy con buồn bã hoặc bị trầy xước, bố mẹ nên hỏi con đi học thế nào, ở lớp con chơi với các bạn ra sao, cô giáo đối với con như thế nào để tìm hiểu nguyên nhân vì sao con sợ đến lớp.
Nếu cô giáo mách con hay đánh nhau với các bạn, bố mẹ không nên quát mắng hay đánh con. Hãy hỏi con vì sao con và bạn lại đánh nhau để phân tích xem ai nên làm gì.
Bố mẹ nên cùng con đọc những cuốn sách như: Vì sao tớ không nên đánh lộn. Bố mẹ không nên quá nhấn mạnh hoặc nhắc đi nhắc lại việc con đánh nhau. Các phụ huynh hãy hướng con đến những việc làm tích cực như: mai đi học con và các bạn sẽ chơi vui với nhau, các bạn sẽ nhường đồ chơi cho nhau. Hỏi con xem nếu bạn thích chơi đồ chơi này, con có thể chơi đồ chơi khác được không, hoặc con có nghĩ ra cách nào để cả con và bạn có thể chơi chung món đồ chơi đó…
Nếu ở lớp con bị các bạn trêu chọc vì lý do gì đó, bố mẹ nên nói chuyện với cô giáo nhờ cô giáo can thiệp giúp. Cô nên tạo điều kiện cho con cảm giác tự tin khi ở lớp. Nếu bé chưa quen với đồ ăn ở trên lớp, bố mẹ có thể hỏi cô giáo xem bố mẹ có thể mang thêm đồ ăn cho con không?
Chị Minh ( Giải Phóng – Hà Nội) chia sẻ: ” Con tôi đi học rất ngoan, tuy nhiên, cứ thứ 2 đầu tuần là cu cậu lại hơi phụng phịu. Khi đưa con đến lớp, thấy con hơi trùn chân lại, tôi không cố gắng kéo tay con vào lớp mà hướng con ra phía bể cá của trường. Tôi bảo con: mẹ con mình ra xem bể cá đi. Rồi hai mẹ con đi xung quanh mấy vòng, con háo hức chỉ cho mẹ mỗi khi con nhìn thấy con cá nào đó vừa bơi qua, chỉ cho mẹ mấy ông tượng đang ngồi đánh cờ. Cho con chơi một lúc rồi tôi nói với con: “Sắp đến giờ vào lớp rồi, bye bye các bạn cá, bye bye các ông nhé, ông đánh cờ tiếp đi, cháu vào lớp học ngoan đây”. Con cũng bắt chước mẹ chào các ông tượng và cá rồi vui vẻ vào lớp. Buổi chiều khi đón con, tôi thường cho con chơi trong sân trường một lúc vừa giúp con luyện thể lực vừa cho con có thời gian vui chơi.
Tôi cũng hay nói với con rằng: Bố mẹ phải đi làm để kiếm tiền nuôi con, mua thức ăn, mua sữa, mua sách- truyện- đồ chơi cho con. Đó là nhiệm vụ của bố mẹ. Vậy nhiệm vụ của con là gì? Con trả lời: Nhiệm vụ của con là đi học ngoan để bố mẹ yên tâm đi làm.”
Sau mỗi lần đứa con 4 tuổi của chị phụng phịu không muốn đi học, chị đều nói chuyện với con để tìm ra nguyên nhân. Chị khéo léo gợi mở cho con những điều thú vi mà ở trường học mới có. Kế từ đó bé Cún nhà chị luôn hào hứng, vui vẻ mỗi khi đến trường.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc bé sợ đến trường. Bố mẹ phải là người hiểu con nhất. Hãy tìm hiểu xem đâu là nguyên nhân bé sợ đến trường để tìm cách khắc phục cho phù hợp. Bố mẹ hãy cố gắng mang lại cho con cảm giác thoải mái, vui vẻ khi đến lớp. Có như vậy, sau này việc học của con mới đỡ vất vả và khổ cực.
