Bàn tay là một trong những bộ phận quan trọng bật nhất trên cơ thể người với nhiều chức năng rất quan trọng, từ đơn giản như ôm hoặc nắm một vật thể lớn đến phức tạp như nhặt một viên sỏi nhỏ. Hầu hết hoạt động của bàn tay sẽ trở nên bất khả nếu không có sự hỗ trợ của ngón cái. Do đó cấu trúc của ngón tay cái phải phù hợp với chức năng của nó, chỉ có 2 đốt tay.
Bàn tay gồm có 5 ngón tay với tên gọi và kích cỡ khác nhau, do cấu trúc của xương bàn tay bao gồm 8 khối xương cổ tay (Carpals), 5 xương bàn tay (Metacarpals), và còn lại là 14 xương đốt tay (3 loại phalanges) trong đó mỗi ngón có 3 xương riêng ngón cái chỉ có 2 xương, thiếu một xương đốt tay giữa.
Cấu trúc này hình thành từ tổ tiên xa xưa nhất của loài người, loài cá Rhipidistia có xương vây trước là tiền thân của bàn tay, trong đó xương ngón đầu tiên ít hơn các ngón còn lại một đốt tay và cấu trúc này xuất hiện hầu hết ở thú, lưỡng cư, bò sát và cả con người (không tính các trường hợp ngoại lệ). Sau khi đã tiến hóa thành loài vượn cổ thì cấu trúc này thể hiện rõ ràng hơn do nhu cầu cầm nắm, leo trèo các ngón tay dần phân biệt rõ ràng và ngón cái thì đối diện với các ngón còn lại.
Khi loại vượn bắt đầu xuống đất đi lại thì chi trên được giải phóng, chi trước trở thành bộ phận để cầm nắm công cụ và lao động do đó ngón cái bắt đầu phát huy và hỗ trợ các ngón còn lại. Chỗ gần ngón cái còn sản sinh ra một cơ rất phát triển, khiến cho ngón cái có thể phối hợp hoạt động với 4 ngón đối diện.
Chinh vì chức năng quan trọng nên ngón cái chỉ có hai đốt, các nhà khoa học phân tích đây là cấu trúc hoàn hảo nhất giúp ngón cái có thể phát huy được sức mạnh của nó một cách tối ưu để phối hợp với những ngón còn lại nhờ vậy mà ngón cái có thể hoạt động độc lập hoặc phối hợp với các ngón còn lại.
Nếu ngón cái chỉ có một đốt thì không đủ sức và cũng không có thế trong cầm nắm, ngược lại nếu có 3 đốt thì sẽ trở nên dư thừa, không cầm được lâu, nắm không căng và không đủ lực. Theo thống kê của các nhà khoa học một nửa các hoạt động của bàn tay đều cần đến sự trợ giúp của ngón cái.
“Bàn tay mà thiếu ngón cái thì không khác gì một cái kẹp lệch”- John Napier. Cấu trúc của xương bàn tay đã hình thành từ lâu đời nhưng theo thời gian và nhu cầu lao động nên các chức năng của bàn tay và đặc biệt là ngón tay cái càng rõ ràng hơn và phát triển hơn. Cấu tạo đó chính là kết quả của sự chọn lọc tự nhiên, sự tiến hóa.
